Είχε μεγάλη προσέλευση η «συνέλευση για τη συγκρότηση ενός ενωτικού ψηφοδελτίου της ανατρεπτικής Αριστεράς στις ευρωεκλογές», που κάλεσαν η Πρωτοβουλία για μια Μεταβατική Κομμουνιστική Οργάνωση (ΑΡΑΝ, Κ/ΣΧΕΔΙΟ, ανένταχτοι/ες), η Αναμέτρηση για μια Νέα Κομμουνιστική Αριστερά και η Διεθνιστική Εργατική Αριστερά, την Κυριακή 25 Φεβρουαρίου, στη Νομική Σχολή της Αθήνας. Με την παρουσία πλήθος κόσμου, ιδιαίτερα νέου σε ηλικία, προχώρησε σε μια δημόσια και σημαντική συζήτηση με τη συμμετοχή πολλών ανένταχτων αγωνιστών και αγωνιστριών. Βοήθησε στην κατανόηση των θέσεων των πολιτικών δυνάμεων, ανέδειξε τις διαθέσεις αγωνιστών και αγωνιστριών. Στη συζήτηση συνέβαλαν δημιουργικά η η Αντικαπιταλιστική Πολιτική Ομάδα (ΑΠΟ) και η Κίνηση Ενωτικής Μαχόμενης Αριστεράς (σύντροφοι/σες που αποχώρησαν από τη ΛΑΕ πέρσι κ.α.). Θετικό στοιχείο, επίσης, η παρουσία και τοποθέτηση του ΜεΡΑ25, της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και της ΛΑΕ.

Όλες οι δυνάμεις, λοιπόν, έχουν τοποθετηθεί ανοιχτά και δημόσια. Τώρα, έρχεται η ώρα των αποφάσεων.

Το γενικότερο πολιτικό τοπίο, μέσα στο οποίο καλείται να παρέμβει η ανατρεπτική Αριστερά στις ευρωεκλογές, έχει τροποποιηθεί βαθιά από δυο παράγοντες που δημιουργούν σημαντικές νέες δυνατότητες αλλά και κινδύνους για αυτήν, αν δεν αξιοποιηθούν σωστά: η ισχυρή παρέμβαση των αγώνων και η νέα κρίση του ΣΥΡΙΖΑ. Και οι δυο ευνοούν τη συγκρότηση ενός τέτοιου ψηφοδελτίου, ένα προωθητικό εκλογικό αποτέλεσμα και την προοπτική μιας συσπείρωσης και συμμαχίας της ανατρεπτικής Αριστεράς που θα παίξει ρόλο στην ανασυγκρότηση του μαζικού κινήματος και στην μετωπική συγκέντρωση δυνάμεων ενάντια στην αστική πολιτική. Τα εκλογικά αποτελέσματα του 2023, όμως, μετά το μεγάλο αγωνιστικό ξέσπασμα για το έγκλημα των Τεμπών, δείχνουν ότι η αστική νεοφιλελεύθερη πολιτική μπορεί να δυναμώνει εάν δεν δεχτεί καίρια πλήγματα από το κίνημα. Ενώ η νίκη Κασσελάκη στον ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς μια νέα αριστερή, ενωτική και ανατρεπτική προοπτική, μπορεί να ανατροφοδοτήσει την ακροδεξιά, τραμπική τάση στην οποία εξάλλου οι τηλεαστέρες ευδοκιμούν καλύτερα.

Οι τοποθετήσεις έγιναν δημόσια

Σε αυτό το μεταβαλλόμενο τοπίο, οι βασικές δυνάμεις στην Αριστερά έχουν ήδη τοποθετηθεί για το πώς σκοπεύουν να κινηθούν στις ευρωεκλογές.

Η ΚΕ του ΚΚΕ, στις αρχές Γενάρη, επέλεξε την κομματική του κάθοδο, με πρόσκληση για «κατά μόνας» συνεργασία αποκλείοντας εξ αρχής τον πολιτικό διάλογο. Κατέρχεται με ένα αντι-ΕΕ πρόγραμμα, περισσότερο καταγγελίας, όμως, χωρίς κινηματικούς και πολιτικούς στόχους για λαϊκές κατακτήσεις. Η κατεύθυνση αυτή παραμένει ίδια στο χρόνο, παρά ορισμένες δευτερεύουσες αλλαγές. Είναι μια ακίνδυνη πολιτική, τελικά, για την κυβέρνηση και το σύστημα. Για αυτό επιβραβεύεται από κορυφαίους αστούς πολιτικούς (Πρ. Παυλόπουλος για τη συνάντηση των πολιτικών αρχηγών που έθαψε το λαϊκό «Όχι»: «Ήταν συγκλονιστική εκείνη η ημέρα. Η υπευθυνότητα των πολιτικών αρχηγών, συμπεριλαμβανομένου του ΚΚΕ», Καθημερινή 29/2/24).Η μόνη αριστερή πολιτική δύναμη που φαίνεται να ανταποκρίνεται μέχρι στιγμής στην πρόσκληση αυτή, δυστυχώς, ως δορυφόρος είναι η ΑΡΙΣ.

Από εκεί και πέρα, το ΜεΡΑ25, η ΛΑΕ και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ έχουν κάνει προτάσεις για κάποιας μορφής εκλογική συνεργασία.

Το ΜεΡΑ25 πρότεινε από το φθινόπωρο ένα πλαίσιο με «10 σημεία διαλόγου για την Αριστερά» και μια πολιτική συνεργασία κατά βάση γύρω από το ίδιο. Στο δημόσιο διάλογο έχουν κατατεθεί ισχυρές κριτικές και διαφωνίες για αυτά τα σημεία («βασικό εισόδημα», «ένας εργαζόμενος, μια μετοχή» κ.α.) και τον ανισότιμο τρόπο συγκρότησης ενός τέτοιου ψηφοδελτίου. Ωστόσο, το ΜεΡΑ25 αποφεύγει να συζητήσει ανοιχτά για αυτά και δεν έχει προβεί σε καμία ουσιώδη αλλαγή των θέσεών του, όπως προκύπτει και από την πρόσφατη δημοσίευση του κειμένου στρατηγικής του τελευταίου συνεδρίου του, που αναφέρονται ρητά στη δυνατότητα εκδημοκρατισμού της ΕΕ («Η ΕΕ θα εκδημοκρατιστεί μόνο γκρεμίζοντας τους ολιγαρχικούς θεσμούς της», «Θα εισαγάγουμε, λοιπόν, μια εναλλακτική Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας για την Ευρωπαϊκή Ένωση») και σε νέες οικονομοτεχνικές προτάσεις κεϋνσιανού τύπου (π.χ. «Έκδοση ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ύψους 500 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως ως πρόσθετη χρηματοδότηση για το Καθολικό Εισόδημα Διαβίωσης»). Άλλωστε, στην αρχή του Διαβουλευτικού Συνεδρίου, ο Γιάνης Βαρουφάκης ξεκαθάρισε ότι η έξοδος από την ΕΕ δεν πρέπει να τίθεται σήμερα και ότι το σύνθημα «Πρώτη Φορά Ρήξη», ήταν υπεύθυνο για την ήττα στις βουλευτικές εκλογές.

Το ΜεΡΑ25 μεταθέτει δυστυχώς τη συζήτηση σε προσφορές θέσεων για το ψηφοδέλτιο, τους ευρωβουλευτές και τη «συλλογική εκπροσώπηση». Αποσαφήνισε πρόσφατα ότι η συγκρότηση των ψηφοδελτίωνθα γίνει με καθολική εσωκομματική ψηφοφορία για τους υποψήφιους/ες που είναι μέλη του ΜέΡΑ25. Θα γίνει ψηφοφορία ακόμη και «για να καθοριστεί o αριθμός των θέσεων που θα αντιστοιχούν σε συμμαχικές/συνεργαζόμενες δυνάμεις και ανένταχτους/εςπου προκύπτουν μέσα από συζητήσεις και διαδικασίες». Και όλο αυτό για μία «ευρεία και ενωτική παρέμβαση για μια Κόκκινη και Πράσινη Ευρώπη», η οποία «θα έχει το ΜέΡΑ25 στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες» ως «κεντρική ραχοκοκαλιά». ¨Όλα αυτά είναι μακριά από οποιαδήποτε «ισοτιμία». Πρόκειται για μια κατεύθυνση που από τα τέλη Δεκέμβρη εκφωνεί δημόσια ο Γιάνης Βαρουφάκης ανακοινώνοντας τόσο τα πολιτικά αιτήματα όσο και ότι ο ίδιος θα είναι υποψήφιος.

Εκτιμούμε ότι η τοποθέτηση που διατηρεί έως τώρα αυτός ο χώρος είναι πίσω από τις σημερινές ανάγκες. Σε αυτήν δείχνει να συμφωνεί, για την ώρα, μόνον η ΛΑΕ, συνεχίζοντας την πορεία σύγκλισής της με το ΜεΡΑ25. Μια σαφώς ανισότιμη σύγκλιση σε λαθεμένη πολιτική βάση που δεν βοήθησε ούτε τη ΛΑΕ, ούτε το ΜεΡΑ25, ούτε τη γενικότερη ανασυγκρότηση της ανατρεπτικής και μαχόμενης Αριστεράς.

Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ ακολουθεί, βεβαίως, μια αντι-ΕΕ κατεύθυνση. Ωστόσο,έχει διατυπώσει μια πρόταση από τον Δεκέμβριο που φαίνεται να κινείται πάλι σε μία «στενή» απεύθυνση προς τις δυνάμεις της επαναστατικής και αντικαπιταλιστικής Αριστεράς. Απέκλεισε ρητά εκ των προτέρων κάθε συζήτησημε δυνάμεις και ρεύματα με τα οποία συνεργάζεται στο συνδικαλιστικό κίνημα (ΑΔΕΔΥ, ΕΚΑ κ.α.) και σε μεγάλους Δήμους (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Περιστέρι κ.α.), όπως η ΛΑΕ και το ΜεΡΑ25. Στη συνέλευση της Νομικής τέθηκε για πρώτη φορά σε δημόσιο διάλογο, ως πρόταση για μια «ανατρεπτική συμμαχία της αντικαπιταλιστικής και αντι-ΕΕ Αριστεράς» στις ευρωεκλογές. Από την πλευρά του, ο εκπρόσωπος του ΝΑΡ για την Κομμουνιστική Απελευθέρωση κινήθηκε στη σχετική δημόσια πολιτική πρότασή του (βλ. narnet.gr, 24/1/24) για ένα πρόγραμμα επαναστατικών αντικαπιταλιστικών δυνάμεων «[μ]ε αντίληψη και πρακτική ότι το πρόγραμμα αυτό μπορεί να υλοποιηθεί στην πληρότητά τουμέσα από την ρήξη με το αστικό κράτος και τους διεθνείς δεσμούς του (ΕΕ, ΝΑΤΟ κ.λπ.), μέσα από μια άλλη εργατική και λαϊκή εξουσία» (σ.σ., οι τονισμοί από το κείμενο). Μία τέτοια πρόταση κινείται σε μία ακόμα πιο «σφιχτή» συσπείρωση για το μέλλον που στην πραγματικότητα απαιτεί υποταγή στο πολιτικό πλαίσιο και τη φυσιογνωμία αυτού του χώρου.

Παρά τις προθέσεις και προτάσεις για κάποιας μορφής κοινή εκλογική κάθοδο, οι τοποθετήσεις αυτών των δυνάμεων δεν δείχνουν, μέχρι στιγμής, καμία έμπρακτη αλλαγή πορείας από τις έως τώρα ακολουθούμενες πολιτικές τους, που απέτυχαν εξάλλου στις βουλευτικές και περιφερειακές εκλογές.

Αν θέλεις, δρόμοι υπάρχουν πολλοί

Όσες δυνάμεις αναζητούν μία νέα προοπτική υπερβάσεων και πολύ περισσότερο την ανάγκη για μία νέα μάχιμη και ενωτική πολιτική συγκρότηση και φυσιογνωμία στο χώρο της ανατρεπτικής Αριστεράς χρειάζεται να συνεχίσουμε σε μία πιο σαφή και δημιουργική κατεύθυνση. Προτείναμε και προτείνουμε (βλ. Πρωτοβουλία για μια Μεταβατική Κομμουνιστική Οργάνωση, δημόσια ανακοίνωση, 23/12/23) μία πορεία που ουσιαστικά συμπυκνώνεται σε έξι άξονες:

Πρώτο, συσπείρωση των διαθέσιμων ενωτικών και ανατρεπτικών δυνάμεων της Αριστεράς με προοπτική. Δεύτερο, πλαίσιο λαϊκών διεκδικήσεων για κατακτήσεις ενάντια στην κυβέρνηση της ΝΔ. Τρίτο, πρόγραμμα για την τωρινή περίοδο, που απευθύνεται στο μαζικό κίνημα και όχι κυβερνητικό. Τέταρτο, πάλη εντός και εναντίον της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, με προοπτική ρήξης και εξόδου. Πέμπτο, μάχιμο, πλατύ ψηφοδέλτιο με άλλα ρεύματα, δυνάμεις, αγωνιστές και αγωνίστριες, με δημοκρατική συγκρότηση και συνελεύσεις. Και έκτο, δημόσιος διάλογος, χωρίς εκ των προτέρων αποκλεισμούς και ολοκλήρωσή του σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα.

Πεποίθησή μας είναι ότι η αναφορά στη ρήξη και την έξοδο από την ΕΕ ως προοπτική χρειάζεται στο πλαίσιο μίας ευρύτερης προετοιμασίας. Έτσι ώστε, όταν τεθεί ξανά στην ημερήσια διάταξη το δίλημμα «μέσα ή έξω» (κάτι από το οποίο σήμερα απέχουμε), το κίνημα και η Αριστερά να είναι ικανά να απαντήσουν με τη ρήξη και όχι με το συμβιβασμό. Ο ΣΥΡΙΖΑ συμβιβάστηκε, όχι γιατί είχε σκοπό μια «κυβέρνηση της Αριστεράς», όπως υποστήριξαν αγαπητοί σύντροφοι και συντρόφισσες στη συνέλευση, αλλά γιατί το πρόγραμμα αυτής της κυβέρνησης ήταν συμβιβαστικό με την αστική τάξη και πρώτα από όλα με το «άγιο δισκοπότηρο» του κεφαλαίου, το ευρώ και την ΕΕ.

Η «πρόταση των έξι αξόνων απευθυνόταν σε όλες τις δυνάμεις της μαχόμενης Αριστεράς. Προτείνουμε, εδώ και καιρό και πιστεύουμε ότι όσες δυνάμεις κινούνται στην παραπάνω κατεύθυνση, απαιτείται να συσπειρωθούν και να συγκροτηθούν από κοινού. Για να στηριχθεί πολιτικά και να δημιουργηθεί μια «κρίσιμη μάζα», ικανή να παράγει μετατοπίσεις, ώστε να ανοίξει η δυνατότητα για μια ευρύτερη συσπείρωση και ένα πλατύ, ενωτικό ψηφοδέλτιο της ανατρεπτικής Αριστεράς.

Η ανταπόκριση στο κάλεσμα και η μαζικότητα της συνέλευσης στη Νομική δείχνει ότι το δυναμικό που μπορεί να εκφράσει και να υλοποιήσει μια παρόμοια κατεύθυνση είναι εδώ, διαθέσιμο να διερευνήσει αυτή τη δυνατότητα, μάχιμο και ικανό.

Θα ανταποκριθούν οι πολιτικές δυνάμεις και κυρίως, οι ηγεσίες τους; Θα δείξουμε αυτοπεποίθηση ή θα υποχωρήσουμε μπροστά στις υπαρκτές δυσκολίες; Θα διαχυθεί αυτή η δυναμική, κάτω από το φόβο τού «δεν μπορούμε», ξανά και χωρίς όρεξη, σε δυνάμεις, προγράμματα και πρόσωπα που η ζωή έδειξε ότι αδυνατούν να ανταποκριθούν στις νέες προκλήσεις; Θα τεθεί για άλλη μία φορά σε τροχιά δορυφόρου του ενός ή του άλλου, με μια παύλα σε ένα όνομα από τα παλιά;

Αναζητούμε όλοι και όλες την «πολιτική ορατότητα» της ανατρεπτικής Αριστεράς. Το θέμα είναι, όμως, πώς μπορεί να επιτευχθεί. Η απάντηση είναι: στο δρόμο που έδειξαν οι εκλογές στο Δήμο της Αθήνας και με άλλο τρόπο, της Θεσσαλονίκης. Αυτό το δρόμο μπορεί να τον εκφράσει η δυναμική του οργανωμένου και ανένταχτου κόσμου που σχεδίασε και εμπνεύστηκε πραγματικά από τη δημιουργία των συμμαχικών και επιτυχημένων ενωτικών σχημάτων και ψηφοδελτίων.

Η δυνατότητα για σημαντικά εκλογικά ποσοστά υπάρχει, αλλά ας μην ξεχνάμε: δεν το πέτυχαν μεμιάς. Το πιο δυνατό παράδειγμα, το σχήμα της Πόλης Ανάποδα στη Θεσσαλονίκη, συγκροτήθηκε με πραγματικά ουσιαστικό και πρωτότυπο τρόπο το 2018. Απέσπασε το φαινομενικά ισχνό 1,8% στις εκλογές του 2019. Και έκανε μία παραδειγματική δουλειά επί τέσσερα χρόνια για να φτάσει τώρα στο 5%.

Η πρωταρχική συσπείρωση αυτού του μαχητικού, αισιόδοξου και ανατρεπτικού ρεύματος ανάγκασε όλα τα άλλα ρεύματα να αλλάξουν στάση σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Δεν είναι εύκολο φυσικά να επιτευχθεί το ίδιο, σε πανεθνικό επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση, μια τέτοια συσπείρωση θα αφήσει το χνάρι της και μετά τις εκλογές.

Όμως, αυτόν το δρόμο μπορούμε και απαιτείται να βαδίσουμε και τώρα. Δεν είναι αργά, εξάλλου εχθρός του αργά είναι το αργότερα. Τώρα είναι η ώρα.

Μπορούμε;

Η αμφισβήτηση των γενικών συσχετισμών πάντα ξεκινά με μια αμφισβήτηση των ειδικών συσχετισμών μέσα στην Αριστερά.

Αυτό φοβούνται και οι καθεστωτικοί. Ο Αλέξης Παπαχελάς, διευθυντής της εφημερίδας Καθημερινή, σε άρθρο του με αφορμή την κρίση στο ΣΥΡΙΖΑ και με τίτλο «Κενό Αντιπολίτευσης» (21/2/24), γράφει κάτι που αφορά και εμάς:

«Ποιος είναι ο κίνδυνος; Όσο δεν υπάρχει ένα ημισυστημικό κόμμα να εισπράξει τη δυσφορία και τον θυμό των πολιτών, θα ευνοηθούν τα αντισυστημικά κόμματα, τα οποία πουλάνε λίγη τρέλα και ακρότητα. Η ζωή τους είναι πολύ εύκολη με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Με σχετικά λίγα χρήματα κάνεις θαύματα και στήνεις καμπάνιες.

Ελλοχεύει, ωστόσο, ένας ακόμη κίνδυνος: να διοχετευθούν ο θυμός και η απελπισία ενός κομματιού της κοινωνίας, ειδικά των νέων, στο ’μπάχαλο’ και στον δρόμο. Όταν νιώθεις ότι δεν έχεις εναλλακτική εξουσίας και δεν μπορείς να αλλάξεις τα πράγματα με την ψήφο σου, οι επιλογές είναι περιορισμένες, ενίοτε και απρόβλεπτες»

Το «κενό αντιπολίτευσης» δεν μπορούν να το καλύψουν ούτε το καθεστωτικό ΠΑΣΟΚ, ούτε η μνημονιακή Νέα Αριστερά.

Η νεολαία κάνει το καθήκον της με τις καταλήψεις εναντίον των ιδιωτικών πανεπιστημίων, τις οποίες ο Αλ. Παπαχελάς ονομάζει «μπάχαλο». Οι αγρότες και οι δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι κι εργαζόμενες στις πολύ μεγάλες απεργιακές συγκεντρώσεις της 28^ης Φεβρουαρίου, επίσης.

Ας κάνουμε κι εμείς το δικό μας καθήκον. Ας διεκδικήσουμε τα «θαύματα» με την «τρέλα» να τα αλλάξουμε όλα και με μια αντισυστημική, αντι-ΕΕ «ακρότητα». Γνωρίζοντας, βέβαια, ότι για να γίνει κάτι τέτοιο, χρειάζεται να αποφύγουμε τις κλασικές μεγαλοστομίες. Χρειάζεται να πατήσουμε ουσιαστικά και να γενικεύσουμε πολιτικά, τα αιτήματα και τον πολιτικό λόγο που τα ίδια τα κοινωνικά κινήματα έχουν αναδείξει. Προετοιμάζοντας την αναγκαία σύγκρουση και ρήξη με εγχώριους και υπερεθνικούς μηχανισμούς για να μπορέσουν να υλοποιηθούν.

Εάν δεν εκφράσουμε εμείς την αντισυστημική, ανατρεπτική και αντι-ΕΕ αναζήτηση, θα το κάνει με κίβδηλο τρόπο η Ακροδεξιά.

Είναι αναγκαίο και εφικτό να ανοίξουν νέοι ενωτικοί και ανατρεπτικοί δρόμοι μέσα στη μαχόμενη Αριστερά. Για το κίνημα, τη νεολαία, για το λαό, για όλο τον εκμεταλλευόμενο κόσμο της εργασίας. Για να νικήσουμε τον κόσμο του κεφαλαίου.